با عنايت كريمانه‌ي حضرت حق‌تعالي توفيق يافتيم تا در محضر نهمين ستاره‌ي درخشان آسمان قرآن كريم باشيم.
به آن اميد كه بتوانيم قطره‌اي از درياي معارف ايشان را برگيريم ، اين گفتگو را به دوستان و ياران اين پيك آسماني تقديم مي‌نماييم.
- لطفاً خودتان را معرفي بفرماييد :
من توبه، نهمين سوره از قرآن كريم هستم . 129 آيه دارم و در مدينه‌ي منوره بر پيامبر عزيز اسلام (صلي‌الله‌عليه و آله و سلم) نازل شده‌ام.
- خواهشمنديم در مورد محتواي كلي آيات خود كمي برايمان صحبت كنيد ؟
بخشي از آيات من از مشركان و بت‌پرستان و قطع رابطه با آنها سخن مي گويد و از آن جا كه با گسترش اسلام و در هم شكسته‌شدن صفوف دشمنان عده‌اي تغيير چهره دادند تا در فرصت مناسب به اسلام ضربه بزنند، قسمت ديگري از آيات من به منافقان و سرنوشت آنان اختصاص دارد و با بيان نشانه‌هاي منافقان ، به مؤمنين هشدار مي‌دهد.
هم‌چنين به مطالبي چون اهميت جهاد در راه خدا ، وحدت مسلمين و پرداخت زكات نيز پرداخته شده است.
- چرا آيه‌ي « بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم » قبل از شروع آيات شما ديده نمي‌شود؟
زيرا « بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم » نشان امان و رحمت است در حالي كه آيات من با اعلام تنفر و بيزاري از مشركان پيمان‌شكن آغاز شده و روشنگر خشم خداوند نسبت به اين گروه است و با « بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم » كه نشان صلح و دوستي و محبت و بيان‌كننده صفت رحمانيت و رحيميت خداوند است، تناسب ندارد.
- لطف فرموده يكي از فضايل تلاوت خود را براي محبين كلام خدا بيان نماييد؟
نبي مكرم اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود: هر كس سوره توبه را قرائت نمايد خداوند او را در قيامت پيراسته از نفاق محشور مي‌فرمايد.1
- خداوند در يكصد و پنجمين آيه‌ي شما مي‌فرمايد:
« وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ و ...»
« و بگو عمل كنيد كه خدا و رسول او و مؤمنون اعمال شما را مي‌بينند... »
براي ما بفرماييد منظور از مؤمنون در اين آيه چه كساني هستند؟
منظور از (مؤمنون) در اين آيه ائمه (عليهم‌السلام) هستند .2 هر روز صبح اعمال بندگان اعم از نيكوكار و بدكار به رسول اكرم و دوازده امام از نسل ايشان عرضه مي‌شود. پس مراقب رفتار و اعمالتان باشيد و از كارهاي زشت بپرهيزيد.
- فرموديد از نفاق و منافق در آيات شما زياد سخن به ميان آمده ،خواهشمنديم چند مورد از نشانه‌هاي اخلاقي منافقان را براي خوانندگان ما بيان كنيد؟
دوست دارم با بيان خاطره‌اي از هنگام نزول آيات پاسخ شما را بدهم.
يكي از انصار پيامبر به نام ثعلبة‌بن‌حاطب، مرد فقيري بود. او مرتب به مسجد رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مي‌آمد و اصرار داشت كه پيامبر دعا كند تا خداوند مال فراواني به او بدهد. رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) به او فرمود: دارايي اندكي كه بتواني سپاسگزار آن باشي بهتر است از ثروت زيادي كه توانايي اداء حقش را نداشته باشي. اما ثعلبه دست بردار نبود روزي به پيامبر گفت: به آن خدايي كه شما را به پيغمبري فرستاده سوگند ياد مي‌كنم اگر خداوند ثروتي به من عنايت كند ، تمام حقوق آن را مي‌پردازم.
پيامبر خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) در حق او دعا فرمود و دعاي ايشان به اجابت رسيد . ثعلبه مال فراواني را به دست آورد و آنچنان مشغول و سرگرم زندگي مادي شد كه در نماز جماعت و حتي نماز جمعه نيز شركت نمي‌كرد.
روزي رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مأمور جمع‌آوري زكات را نزد او فرستاد تا از او زكات اموالش را بگيرد ، ولي ثعلبه نه تنها بخل ورزيد و از پرداخت حق الهي خودداري كرد بلكه به اصل تشريع اين حكم نيز اعتراض نمود و گفت: اين حكم برادر جزيه است . ما مسلمان شده‌ايم كه از پرداخت جزيه معاف باشيم ؛ با پرداخت زكات چه فرقي بين ما و غير مسلمان باقي مي‌ماند؟!!!
گويا او نه مفهوم جزيه را فهميده بود و نه مفهوم زكات را ، يا اينكه فهميده بود اما دنياپرستي اجازه‌ي بيان حقيقت و اظهار حق را به او نمي‌داد . به هر حال وقتي كه پيامبر سخن او را شنيد فرمود: واي بر ثعلبه .3 در آن هنگام جبرئيل امين فرود آمد و آيات 75 تا 77 من بر پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) نازل شد :
« و از آنان كساني هستند كه با خداوند معاهده كردند كه اگر از فضل خويش بر ما عطا كند حتماً تصدق مي‌دهيم و مسلماً از صالحان خواهيم بود . پس چون از فضل خويش به آنها عطا نمود، بخل ورزيدند و سرپيچي كردند و روي برتافتند . پس (خداوند) به سبب خلف وعده‌اي كه با خدا كردند و به خاطر آن كه همواره دروغ مي‌گفتند نفاق را در دل‌هاي آنان برقرار ساخت تا روزي كه او را ملاقات كنند.»4
هم‌چنين نبي مكرم اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) فرموده‌اند: منافق سه نشانه دارد : سخن دروغ ، خلف وعده ، و خيانت در امانت.5
- از اينكه ما را در محضر خود پذيرفتيد ، بسيار سپاسگزاريم . اگر ممكن است عنايتي فرموده و دلدادگان كوي قرآن را نصيحتي بنماييد.
« وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ يُطِيعُونَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ أُوْلَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللّهُ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ » 6
« و مردان و زنان با ايمان دوست و ياور يكديگرند، امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنند و نماز را بر پا مي‌دارند و زكات مي‌دهند و از خدا و فرستاده‌ي او فرمان مي‌برند ، آنهايند كه خداوند به زودي مورد رحمتشان قرار مي‌دهد، كه همانا خداوند غالب مقتدر و با حكمت است.»
- اميدواريم كه خداوند ما را عامل به سخنان قرآن و اهل‌بيت عصمت و طهارت (عليهم‌السلام) قرار دهد.
پی نوشت ها
1- تفسير جامع ج 3 ص 78 2- تفسير جامع ج 3 ص 167
3- تفسير جامع ج 3 ص 150 ، تفسير نمونه شأن نزول آيات 75 تا 77 سوره توبه 4- ترجمه آيات 75 تا 77 سوره توبه
5- تفسير جامع ج 3 ص 150 6- توبه /71