سپاس و ستايش شايسته خداوندي است كه قرآن را چراغ هدايت و روشنيبخش طريق معرفت قرار داد و بار ديگر ديدگان مشتاق ما را به ديدار يكي ديگر از درّهاي گرانقدر اين مصحف آسماني منور ساخت.
- در آغاز از محضر ايشان خواهشمنديم خود را براي متمسكين به قرآن معرفي بفرماييد:
من زخرف چهل و سومين سوره قرآن ميباشم كه در شهر مكه معظمه بر نبيمكرم خدا حضرت محمد مصطفي صلياللهعليه وآلهوسلم نازل گشتهام و داراي هشتاد و نه آيه ميباشم.
- از شما تقاضامنديم فضيلت تلاوت خود را بيان كنيد:
شكافندهي علوم، امام محمدباقر عليهالسلام در اينباره ميفرمايند: بر قرائت سوره زخرف مداومت نمايد خداوند او را در قبر از جانوران زمين و فشار قبر ايمن گرداند و در روز حساب آن سوره به امر الهي او را داخل بهشت ميگرداند. 1
- بر ما منت گذارده و محتواي آيات حكيمه خود را بيان نماييد:
آيات من اهميت قرآن و نبوت پيامبر اكرم را بيان ميكند و اين كه تفسير قرآن مخصوص پيامبر و اهلبيت ايشان است، سپس به راه مبارزه با شرك و نفي نسبتهاي ناروا به خداوند و مبارزه با تقليدهاي كوركورانه و خرافي همچون تنفر از دختران، يا ملائكه را دختران خدا پنداشتن ميپردازد و براي مجسم ساختن اين حقايق قسمتي از سرگذشت انبياي پيشين و اقوام آنها را نقل ميكند. همچنين مسألهي معاد، پاداش مؤمنات و سرنوشت شوم كفار و... را مطرح مينمايد و اشارهاي دارد به فتنههايي كه پس از پيامبر صلياللهعليهوآلهوسلم به وجود ميآيد.
- لطفاً شأن نزول يكي از آيات خود را براي دوستداران قرآن بيان فرماييد:
به خاطر ميآورم روزي را كه پيامبر صلياللهعليهوآلهوسلم با اصحاب نشسته بودند و اميرالمؤمنين عليهالسلام وارد شد. رسول اكرم به ايشان توجه نمود وفرمود: تو شبيه عيسيبن مريم هستي و اگر اينگونه نبود كه جماعتي از امت من قائل به الوهيت تو ميشدند. خاك زير قدمت را براي تيمن و تبرك برميداشتند.
منافقين از اين فرمايشات پيامبر خدا صلياللهعليهوآلهوسلم سخت در غضب شدند و به يكديگر گفتند: محمد آن قدر فضيلت و برتري علي را بيان نمود تا آن كه او را تشبيه كرد به عيسي پيغمبر. به خدا قسم آن بتهايي كه ما در زمان جاهليت ميپرستيديم از علي بهتر است. در اين هنگام جبرئيل آيات 57 تا 62 مرا نازل كرد.
«وَ لَما ضُرِبَ ابنُ مريمَ مثلاً اِذا قَومَكَ مِنهُ يَصِدُّونَ» علي را به عيسي فرزند مريم مَثل زديم قوم تو از آن برگشتند و گفتند: آيا بتهاي ما بهتراند يا كسي كه او را به عيسي مثل زد ، اين سخن تو را جز به جدل و انكار نگفتند. آنها قومي معاندند. او (علي) نيست مگر بندهي خاص ما كه او را به نعمت (خلافت و ولايت) برگزيده و مانند عيسي حجت براي بنياسرائيل قرار داديم و اگر ميخواستيم (به جاي بنيهاشم در روي زمين) فرشتگاني جانشين آنها قرار ميداديم. همانا (علي) نشانه قيامت است در آن شك روا نداريد و امر و فرمان مرا دربارهي ولايت علي بيرون كنيد چرا كه علي راه راست و طريق مستقيم من است. مبادا شيطان انسي شما را از راه من (كه ولايت علي و فرزندانش است) باز دارد چرا كه شيطان دشمن آشكار شماست.
امام صادق عليهالسلام فرمود: پس از نزول اين آيات، حارثبنعمرو فهري در غضب شد و گفت خدايا اگر ولايت و خلافت علي و فرزندانش از جانب توست سنگي از آسمان فرود آورد يا عذابي برسان تا مرا هلاك گرداند. پس از آن آيه «و ما كان الله ليعذبهم و انت فيهم» نازل شد . پيامبر صلياللهعليهوآلهوسلم به حارث فرمود يا از گفتارت توبه نما و يا از مدينه بيرون برو . حارث گفت: دل من حاضر نيست 2 بر توبه كردن، لكن از مدينه خارج ميشوم. سپس او از مدينه خارج شد و سنگي به سر او اصابت كرد و او را به هلاكت رسانيد.
- بفرماييد منظور از كلمةً باقيهً در بيست و هشتمين آيهي شما وَ جَعَلنا كلمَةً باقيةً في عِقبِه لَعَلَهُم يَرجِعُون چیست ؟
پاسخ شما را از زبان گوهربار امام صادق عليهالسلام عرض ميكنم، ايشان فرمودند:
منظور كلمهي امامت است كه خدا در اعقاب و فرزندان حضرت امام حسين عليهالسلام تا روز قيامت مقرر داشته و تعيين فرموده است. همچنين پيامبر صلياللهعليهوآلهوسلم در اينباره فرمودند: شبي كه به معراج رفتم ديدم كه با نور بر ساقهي عرش الهي اسامي ائمه نوشته شده و ايشان 12 نفر بودند. اول آنها علي عليهالسلام سپس دو فرزندش حسن و حسين و پس از آن علي و محمد و جعفر و موسي و علي و محمد و علي و حسن و حجةقائم، اين نه نفر از فرزندان و اعقاب حسين عليهالسلام هستند.
خداوند تمام آنها را برگزيده و پاك و منزه قرار داده . سوگند به خدا هر كس غير از ما ائمه را امام و پيشوايان خود بداند پروردگار او را با شيطان و جنودش محشور مينمايد. 3
- در پايان از شما كمال سپاس و امتنان را داشته و تقاضامنديم مأنوسين خود را با توصيهاي مرهون رحمت خود قرار دهيد:
«وَاِنَّهُ لَذِكرُ لَكَ و َلِقَومِكَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُون»
همانا قرآن براي تو و مؤمنين قومت شرف و يادبودي است و به زودي بازپرسي ميكنند از شما دربارهي قرآن.
جالب است بدانيد: امام صادق عليهالسلام در مورد اين آيه ميفرمايند: منظور از ذكر قرآن است و اهل آن آل محمد صلياللهعليهوآلهوسلم هستند و مقصود از قوم در اين آيه علي عليهالسلام است كه از مردم دربارهي ولايت آن حضرت پرسش و سؤال خواهد شد. 4
پی نوشت ها
1- بحارالانوار 92/298 باب 64
2- تفسير جامع ج6 ص263 تا ص265
3- تفسير جامع ج6 ص243
4- تفسير جامع ج6 ص256 قرآن كريم زخرف/44